Jak rozmawiać z dziećmi na trudne tematy związane ze śmiercią – czyli Dia de Los Muertos w Klockowni

Święto Zmarłych to jedno z ważniejszych świat w Polsce oraz jedno z najbardziej reprezentatywnych świąt kultury meksykańskiej, uznane za niematerialne dziedzictwo kulturowe według UNESCO. Obchody te odbywają się zarówno w Polsce jaki i w Meksyku
1 i 2 listopada każdego roku. W Meksyku 1 listopada to dzień, w którym wspomina się zmarłe dzieci, a 2 to dzień zmarłych dorosłych.
Aby wyjaśnić dzieciom tradycję Święta Zmarłych, można im powiedzieć, że w tych dniach rodziny zazwyczaj udają się na cmentarze, aby udekorować groby zmarłych kwiatami, światełkami a w Meksyku także ofiarami.
W meksykańskich domach zwyczajowo umieszcza się ołtarze zmarłych, aby w tych dniach dusze powracały zza grobu i odwiedzały swoje rodziny. W szkołach dzieci mogą być również proszone o składanie ofiar na budowę ołtarzyków, poświęconych zazwyczaj znanym osobom m.in. ze świata sztuki, kina, telewizji, literatury, a wszystko po to, by pamiętać o ich dorobku i dziełach, jakie pozostawili na tym świecie. Skłania to dzieci do refleksji nad tematem śmierci, do pamięci o przodkach i ich naukach, a także dowartościowuje życie i uczy cieszyć się pełnią życia na co dzień.

Aby dzieci mogły łatwiej zrozumieć wszystkie aspekty tradycji Dia de los Muertos (bardzo ważnego święta w Meksyku), należy wrócić do jego początków. Dzień Zmarłych to święto, którego początki sięgają czasów prehiszpańskich. Jego pochodzenie wywodzi się sprzed przybycia Hiszpanów, którzy mieli wyjątkową koncepcję śmierci – w przeciwieństwie do nich, rdzenni mieszkańcy uważali, że zmarli obierają różne drogi, w zależności od przyczyny, dla której zginęli; ogólnie rzecz biorąc mieli wizję, w której śmierć była powodem do czci i chwały. Dzięki połączeniu religii katolickiej nauczanej przez Hiszpanów z wierzeniami rdzennych mieszkańców, w Meksyku powstało unikalne postrzeganie śmierci, pełne elementów i symboliki, które do dziś utrzymują się jako część tożsamości kulturowej Meksyku. W ten sposób możemy wytłumaczyć dzieciom tradycję Dnia Zmarłych.

Każdy z elementów Dia de Los Muertos ma swoje znaczenie.

Ołtarz umarłych

Rodziny zwykle umieszczają w swoich domach ołtarz zmarłych, aby oddać im hołd. Ideą ołtarza zmarłych jest posiadanie miejsca do wspominania bliskich, którzy odeszli, w celu pomocy w osiągnięciu wiecznego spoczynku. Umieszcza się w nim rzeczy, które zmarły lubił, takie jak jedzenie czy przedmioty osobiste; zawiera również elementy pochodzące z dawnych tradycji, które mają określone znaczenie.

Poziomy ołtarza

Każdy poziom reprezentuje „światy”, przez które zmarły musi przejść, aby osiągnąć wieczny odpoczynek. Jeśli ołtarz ma dwa poziomy, to reprezentują one niebo i ziemię, jeśli ma trzy to reprezentują one niebo, czyściec i świat podziemny, a jeśli ma siedem to reprezentują one poziomy świata podziemnego.

Świece

Płomień, który wytwarzają, oznacza nadzieję i są używane do prowadzenia zmarłych do ołtarza. W niektórych społecznościach Meksyku każda świeca reprezentuje zmarłą osobę, więc w zależności od liczby świec na ołtarzu są dusze, które otrzyma rodzina.

Kopal

Pochodzi on z czasów przedhiszpańskich, gdzie służył do czczenia starożytnych bogów. Obecnie stosuje się go do oczyszczania przestrzeni i uzyskania przyjemnej atmosfery dla zmarłego.

Łuki

Symbolizują wejście do świata zmarłych i są zwykle ozdobione kwiatami i owocami.

Kwiaty

Typowe dla Święta Zmarłych kwiaty nadają kolor i radość ołtarzowi, zdobią i pachną miejsce.

Jedzenie

Na ołtarzu stawia się potrawy, które lubił zmarły.

Przedmioty osobiste

Na poziomach ziemskich umieszcza się zwykle rzeczy i przedmioty najbardziej kochane i pielęgnowane przez zmarłego.

Fotografie

Zwyczajowo zdjęcie zmarłego umieszcza się u góry ołtarza, na samym jego środku.

Elementy chrześcijańskie

Jako że Meksyk jest krajem religijnym, nie zabrakło w nim elementów należących do katolicyzmu, takich jak krzyże, obrazy czy różańce.

Elementy naturalne

Wiatr, woda, ogień i ziemia są reprezentowane na ołtarzu w różnej formie.

Sól

Jest elementem oczyszczenia, pomoże zmarłym w drodze do i z następnego roku.

Czaszki

Przypominają nam, abyśmy zaakceptowali śmierć jako nieuniknioną i jako część samego życia.

Święto Zmarłych: więcej niż kult śmierci to kult życia

Wyjaśnienie dzieciom pojęcia śmierci może być często trudne. W tym celu można porozmawiać z nimi o ich przodkach, pradziadkach lub prapradziadkach, pokazać im ich zdjęcia, a przede wszystkim złożyć im hołd, aby przypomnieć sobie ich czas w życiu, poprzez tradycję Święta Zmarłych. Przypomnij im, że ten dzień nie jest powodem do smutku, wręcz przeciwnie, jest to data radosna, ponieważ wspominamy naszych bliskich. To dni pełne kolorów, świąt i tradycji, które należy dzielić z rodziną.

Dla tego wszystkiego i wiele więcej, Dzień Zmarłych jest popularnym świętem o wielkim znaczeniu i idealnym dla dzieci, aby docenić kulturę i tradycję tego święta. Niewątpliwie jest to rytuał, który przedkłada pamiętanie nad zapominanie, a dzięki tej wizji dzieci będą mogły uzyskać inny sposób upamiętnienia bliskich, których już z nami nie ma.

Klucze do rozmowy o śmierci z dziećmi w Święto Zmarłych

Dlaczego musimy kiedyś umrzeć? Gdzie pójdziemy po śmierci? Jak rozmawiać z dziećmi o czymś, czego nie znamy? Śmierć, jak każdy inny temat, powinna znaleźć się na liście ważnych rozmów z dziećmi, mówiąc do nich prostym językiem, odpowiednim do ich wieku. Nie musi to być głęboka rozmowa z mnóstwem szczegółów, wystarczy, że będziemy mówić jasno i jak najszybciej odpowiemy na ich wątpliwości. Dzieci są świadome wszystkiego, co dzieje się wokół nich, wszystko może mieć na nie wpływ. Dlatego bardzo ważne jest, aby je chronić, wyjaśniając niektóre tematy, takie jak śmierć. Nie ma to jak zrozumienie i bycie dobrze poinformowanym, aby uniknąć złych rzeczy. Oto kilka pomysłów, jak to zrobić:

1. Zawsze mów dzieciom prawdę, ze szczerością. Nie oszukuj ich.
2. Odpowiedz na wszystkie ich pytania dotyczące tematu
3. Naprawdę ich wysłuchaj, a nie tylko usłysz. Szanuj i zrozum to, co mówią.
4. Okaż empatię.
5. Daj im wyjaśnienia, które również pochodzą z serca. Najlepiej udzielać im krótkich wyjaśnień, które są łatwe do zrozumienia.
6. Udzielaj odpowiedzi językiem odpowiednim dla wieku dziecka.
7. Obserwuj, czy dziecko zrozumiało wyjaśnienie i nie pozostawiaj go w niepewności.
8. Wykorzystaj takie okazje jak Święto Zmarłych, Dzień Wszystkich Świętych, Halloween, aby porozmawiać z dziećmi o śmierci.
9. Wykorzystaj literaturę, aby pomóc dzieciom lepiej zrozumieć. Istnieją opowiadania, wiersze, baśnie, legendy, piosenki czy środki audiowizualne takie jak filmy, które w bardzo prosty sposób przedstawiają śmierć, skierowane do dzieci.
10. Zastosuj działania, które pobudzają kreatywność i zabawę u dzieci, np. przygotowanie typowych przepisów na Dzień Zmarłych. Jest to doskonała okazja do podzielenia się z rodziną, a także do stworzenia przyjaznego środowiska do rozmowy o śmierci. Przyjdź do Klockowni i weź udział w warsztatach https://www.klockownia.com/oferta/